Binlerce yıl öncesine dayanan bir antik uygulama olan meditasyon, bugün dünya genelinde yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir.
Beyin sağlığı ve genel refah üzerinde sayısız faydası olduğu için insanlar her yaşta bu pratikten yararlanmaktadır.
Modern teknoloji ile desteklenen araştırmalar, meditasyonun insanlara nasıl yardımcı olduğunu ve neden etkili olduğunu anlamak için sürekli olarak bilgi birikimini artırmaktadır.
Meditasyon nedir?
Meditasyon, zihni ve bedeni kullanarak odaklanma veya zihni temizleme tekniklerini içeren bir uygulamadır.
Seçtiğiniz meditasyon türüne bağlı olarak, rahatlama, kaygı ve stresi azaltma ve daha fazlası için meditasyon yapabilirsiniz.
Bazı insanlar, tütün ürünlerinden vazgeçme gibi zorluklara uyum sağlamalarına yardımcı olması için meditasyonu kullanır.
Meditasyon uygulaması binlerce yıl öncesine dayanır ve farklı formları dünyanın çeşitli yerlerinden gelir. Ancak modern bilim, meditasyonu detaylı bir şekilde incelemeye ancak son birkaç on yılda başlamıştır.
Elektroensefalografi (EEG) ve fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme (fMRI) taramaları gibi modern teşhis ve görüntüleme teknikleri, meditasyonun beyninizi ve zihinsel sağlığınızı olumlu yönde etkileyebileceğini göstermektedir.
Meditasyon dini bir uygulama mıdır?
Evet ve hayır.
Meditasyon, eski felsefelerde ve çeşitli dünya dinlerinde temelleri olan bir uygulamadır, ancak meditasyon yapmak için dini olmanıza gerek yoktur.
Dini ve dini olmayan meditasyon yöntemlerine örnekler şunlardır:
Budist: Farklı meditasyon türlerinin kökenleri Budizm'de bulunur (özellikle ülkenin kökenine bağlı olarak felsefe ve din olarak kabul edilen). Theravada meditasyonu özellikle Hindistan ve Tayland gibi Güneydoğu Asya'da daha yaygındır.
Zen Budist meditasyonu Çin'de ortaya çıktı ve daha sonra Japon Zen Budist meditasyonu gibi başka yerlerde de evrim geçirdi. Tibet Budist tantrik meditasyonu, eski Tibet ülkesinden, şu anda Çin'in bir özerk bölgesi olan Tibet bölgesinden gelir.
Hristiyan: Contemplation (derin düşünme), Hristiyanlıkta yaygın bir uygulamadır. Zihninizi dağılmadan bir soruya, fikre, dini kavrama veya tanrıya yoğunlaşmak genellikle meditasyon olarak sınıflandırılır.
Rehberli: Bu dinsel olmayan meditasyon şekli, birkaç kişiyle veya birebir gerçekleştirilebilir. Danışmanlık, terapi ve grup destek ortamlarında yaygın bir tekniktir.
Osho: Bu meditasyon şekli, Hint'ten gelir ve Hinduizm'den köken alır. Solunum egzersizleri kasıtlı ve güçlüdür.
Sufi: Sufizm, İslam'ın bir kolu olup, onu takip eden insanlar arasında meditasyon yaygın bir uygulamadır.
Taoist: Budizm gibi Taoizm de bir din ve felsefe olarak kabul edilir. Çin'de ortaya çıkmıştır ve kurucusu Laozi'nin yazılarıyla en iyi bilinir.
Transandantal: Bu meditasyon şekli Hindistan'dan gelir ve dinsel değildir. Mantraların kullanıldığı, insanların odaklandığı ve tekrarladığı özel ifade veya ses üzerine odaklanır.
Yoga: Bu, Hindistan'dan gelen fiziksel bir meditasyon ve egzersiz şeklidir. Dini ve dini olmayan formlar alabilir.
Meditasyon nasıl yapılır?
Meditasyon için tek doğru yol yoktur.
Çünkü meditasyon birçok farklı şekilde gerçekleştirilebilir. Uzmanlar, meditasyon uygulamalarını analiz etmiş ve farklı meditasyon formları arasında bazı ortak süreçlerin olduğunu bulmuştur.
Bunlar şunlardır:
Vücut merkezli meditasyon. Buna bazen öz-tarama denir. Bu, vücudunuz boyunca hissedebileceğiniz fiziksel duyumlar üzerine odaklanmayı içerir.
Düşünce. Bu genellikle zihninizi gezdirmeksizin bir soru veya çelişki üzerine odaklanmayı içerir.
Duygu merkezli meditasyon. Bu tür meditasyonda belirli bir duyguya odaklanırsınız. Örneğin, başkalarına nasıl nazik olacağınız veya hayatınızda sizi neyin mutlu ettiği üzerine odaklanmak gibi.
Mantra meditasyonu. Bu tür meditasyonda belirli bir ifadeyi veya sesi tekrarlama (sesli veya zihinde) ve odaklanma yer alır.
Hareketle yapılan meditasyon. Bu tür meditasyon nefese odaklanmayı, nefesinizi tutmayı veya belirli vücut hareketlerini gerçekleştirmeyi içerebilir. Ayrıca, etrafınızdaki gözlemlediklerinize odaklanarak yürüme gibi hareketler de içerebilir.
Farkındalık meditasyonu. Bu meditasyon şekli, zihninizi gezdirmek ve geçmiş veya gelecek hakkında endişelenmek yerine anlık olarak neler olduğunu farkında olmaya dayanır.
Ayrıca, vücut merkezli meditasyonla benzer bir yaklaşımı da içerebilir, vücudunuzda hissettiklerinizi dünya etrafındaki farkındalığınızın temeli olarak kullanarak.
Görsel odaklı meditasyon. Bu tür meditasyon, gözlerinizle görebileceğiniz bir şeye (gözlerle veya zihinsel bir görüntüye odaklanmak suretiyle) odaklanmayı içerir.
Meditasyon tam olarak ne işe yarar?
Genel olarak, düzenli olarak meditasyon yapan insanlar aşağıdaki faydaları daha olası bir şekilde gözlemleyebilir:
Anksiyete, depresyon veya travma sonrası stres bozukluğu (PTSD) belirtilerinin azalması. Düşünme, odaklanma ve sorun çözme becerilerinin geliştirilmesi.
Duygusal sorunlara uyum sağlama ve bunları aşma yeteneğinin artırılması
Zihinsel sağlığın vücut sağlığı üzerinde güçlü bir etkisi olduğundan, bu faydalar genellikle uyku düzeninin, yüksek tansiyon ve kalp fonksiyonunun yanı sıra diğer birçok alanda iyileşmeleri beraberinde getirir.
Meditasyon neden işe yarar?
Teknolojinin ilerlemesi sayesinde araştırmacılar ve sağlık hizmeti sağlayıcıları meditasyonun beyninizi nasıl etkilediğini görebilmektedir. Ancak, bu değişiklikleri anlamak için biraz beyin yapısı hakkında bilgi sahibi olmak faydalı olabilir.
Beyninizde milyarlarca nöron bulunur, bunlar birbirlerine elektriksel ve kimyasal sinyaller göndermek için kullanılan hücrelerdir.
Bir nöron binlerce başka nörona bağlanır, bu da nöronlarınızın beyninizin farklı bölgeleri arasında ağlar oluşturmasına neden olur. Bu ağlar beyninizin farklı alanlarını oluşturur ve farklı görevlere ve uzmanlıklara sahiptir.
Çok sayıda araştırma çalışması, düzenli olarak meditasyon yapan insanların beyin yapılarında belirli farklılıklar olduğunu bulmuştur. Bu değişiklikler genellikle beklentiden daha yoğun beyin dokusu veya daha büyük olan belirli beyin bölgeleriyle ilişkilidir, bu da oradaki nöronların birbirleriyle daha fazla bağlantı kurabileceği anlamına gelir.
Araştırmalar ayrıca meditasyonun beyindeki stres tepkilerini düzenleyen bölgeleri etkileyebileceğini göstermektedir.
Meditasyon, amigdala adı verilen ve tehlike veya stres tepkilerinden sorumlu olan bir beyin bölgesinin aktivitesini azaltabilir ve prefrontal korteks adı verilen bir bölgeyi artırabilir.
Bu, daha az stresli hissetmenize ve daha iyi odaklanabilmenize yardımcı olabilir.
Ayrıca, meditasyonun beynin "varsayılan mod ağı" olarak adlandırılan ağı etkileyebileceği düşünülmektedir. Varsayılan mod ağı, beyinde dikkat dağılımından sorumlu olan ağdır.
Meditasyon, bu ağın aktivitesini azaltarak ve kontrol altına alarak zihinsel odaklanmayı artırabilir.
Tüm bu değişiklikler, meditasyonun beyindeki sinir devrelerini yeniden düzenleyerek, stresi azaltarak ve zihinsel sağlığı geliştirerek çalıştığını düşündürmektedir.
Meditasyon, herkesin yaşamına uyarlayabileceği bir uygulama olup, düzenli olarak uygulandığında zihinsel ve fiziksel refahınıza katkıda bulunabilir.
Başlamak için, meditasyonla ilgili bilgi sahibi olmak ve farklı teknikleri denemek için kaynaklar araştırabilirsiniz. Ayrıca, meditasyonla ilgili uygulamalar veya rehberli meditasyon programları da size rehberlik edebilir.
Kaynakça:
Meditation, Cleveland Clinic, 2022
How to Meditate, Mindful